TK | Stenogram debat over de CAF 11-zaak over ten onrechte ingevorderde kinderopvangtoeslage
Uitgelicht
- persbericht
Overzicht ingediende moties:
31066-551-Motie van het lid Omtzigt c.s. om ervoor zorg te dragen dat ouders die meer schade geleden hebben binnen CAF 11 en andere (CAF-)zaken op de meest eenvoudige wijze en zonder tegenwerking hun recht kunnen halen, en daarover aan de Kamer te berichten
31066-552-Motie van het lid Omtzigt c.s. om een voorstel te doen waarbij deze misstanden uit het verleden en heden wel effectief gemeld worden bij een onafhankelijke instantie, bereikbaar voor mensen binnen en buiten de Belastingdienst, zodat de misstanden opgelost worden en er passende maatregelen genomen worden bij die ernstige misstanden; om tevens over de vorm en de uitkomsten, de gevonden misstanden en de genomen maatregelen in de voortgangsrapportages die we elk halfjaar krijgen aan de Kamer te rapporteren
31066-553-Motie van het lid Leijten c.s. zegt het vertrouwen in de staatssecretaris op
31066-554-Motie van het lid Leijten spreekt uit dat een parlementaire enquête dient plaats te vinden naar het functioneren van de Belastingdienst/Toeslagen; verzoekt het Presidium voorstellen te doen over de opzet en vorm van dit onderzoek
31066-555-Motie van het lid Snels spreekt uit om na ommekomst van de rapporten van de ADR, de Autoriteit Persoonsgegevens en Donner te onderzoeken middels een parlementaire ondervraging hoe die institutionele vooringenomenheid kon ontstaan, waarbij met name de rol van de Kamer en het kabinet in de afgelopen jaren tegen het licht kan worden gehouden
31066-556-Motie van het lid Snels c.s. om de Kamer nog voor het kerstreces een brief te sturen over hoe de uitvoering bij de Belastingdienst zal worden aangepast, waarbij deze aangepaste uitvoering uiterlijk per 1 januari 2020 ingaat; om tevens zo spoedig mogelijk met een wetsvoorstel te komen, zodat de wet per 1 juni 2020 kan worden gewijzigd
31066-557-Motie van het lid Van Otterloo spreekt uit dat er een parlementaire ondervraging naar het Belastingdienstdebacle inzake de ten onrechte ingevorderde kinderopvangtoeslagen dient plaats te vinden, en verzoekt het Presidium dit op te tuigen
31066-558-Motie van de leden Bruins en Van Weyenberg om in het kader van het bouwstenentraject voor een beter belastingstelsel en de brede maatschappelijke heroverwegingen diverse varianten uit te werken, waarbij het toeslagenstelsel geheel verdwijnt en wordt vervangen door bijvoorbeeld alternatieve inkomensafhankelijke arrangementen, (uitkeerbare) heffingskortingen, decentralisatie van toeslagen en/of verhoging van het wettelijk minimumloon en uitkeringen
31066-559-Motie van het lid Van Kooten-Arissen om directe financiering van kinderopvang alsnog te introduceren
31066-560-Motie van de leden Lodders en Van Weyenberg om in het eerste kwartaal voorstellen te doen waarbij externen meekijken met de Belastingdienst om zo de gesloten bestuurscultuur te doorbreken
31066-561-Motie van het lid Lodders c.s. om het functioneren van de Algemene Bestuursdienst te onderzoeken, en daarbij specifiek te onderzoeken hoe voorkomen kan worden dat slecht functionerende ambtenaren “weggepromoveerd” worden
31066-562-Motie van het lid Van Raan om ouders of anderen die in aanmerking komen voor schadevergoeding, georganiseerd inspraak te geven in de vormgeving (waaronder de hoogte en de vorm van bijvoorbeeld mediation) van de schadevergoeding; om tevens een tussenstap in te bouwen waarbij eerst een vorm van mediation plaatsvindt voordat de benadeelden naar de rechter dienen te stappen
31066-563-Motie van het lid Van Raan verzoekt de minister-president in gesprek te gaan met de getroffen ouders
31066-564-Motie van het lid Van Raan om de status “fraudeur” zo snel mogelijk te herwaarderen bij iedereen die sinds 2009 deze status heeft gekregen als gevolg van vermeende fraude met kinderopvangtoeslagen, met het oogmerk de status “fraudeur” zo snel mogelijk te verwijderen
De Tweede Kamer stemt dinsdag 10 december over de (overige) moties.
Debat over ten onrechte ingevorderde kinderopvangtoeslagen
4 december 2019, debat – De Kamer debatteert met staatssecretaris Snel (Financiën) over het ten onrechte intrekken van kinderopvangtoeslagen door de Belastingdienst.
Honderden ouders kregen ten onrechte geen kinderopvangtoeslag en moesten grote bedragen terugbetalen. De Belastingdienst heeft onevenredig hard ingegrepen en het burgerperspectief onvoldoende meegewogen, zo oordeelde de Ombudsman al in augustus 2017 in een rapport. De Kamer debatteerde op 21 maart over de zogenaamde CAF 11-zaak.
Een commissie onder leiding van oud-minister Donner heeft het rapport Omzien in verwondering uitgebracht. De afdeling Toeslagen van de Belastingdienst heeft de grenzen van de handhaving doelbewust opgezocht en ook overschreden, zo luidt een belangrijke conclusie. De commissie spreekt van “institutionele vooringenomenheid” en vindt dat gedupeerden gecompenseerd moeten worden. Staatssecretaris Snel neemt dit advies over.
De commissie-Donner heeft haar onderzoek tot nu toe vooral gericht op de CAF 11-zaak. Maar is het niet in veel meer zaken misgegaan? Ongeveer 9.000 gevallen vallen onder de aanpak door de fraudeteams, zegt de staatssecretaris in reactie op vragen daarover. En niet uit te sluiten valt dat er ook in andere zaken fouten zijn gemaakt.
Verontwaardiging
Eigenlijk alle woordvoerders spreken hun verontwaardiging uit over de behandeling van de betrokken ouders.
- Omtzigt (CDA): hun leven heeft jarenlang stilgestaan
- Leijten (SP): levens zijn kapotgemaakt
- Nijboer (PvdA): de Belastingdienst heeft willens en wetens tegen de wet in gehandeld en zo mensen geruïneerd
- Azarkan (DENK): ouders kregen een enkeltje naar de hel
- Mulder (PVV): gewone mensen zijn tot fraudeur verklaard, zonder bewijzen of proces
- Van Raan (PvdD) en onafhankelijk Kamerlid Van Kooten: mensen zijn gelabeld als fraudeur en kregen niet de kans het tegendeel te bewijzen
Compensatie
De overheid heeft mensen ten onterechte aangewezen als fraudeur, erkent Snel. De menselijke maat is uit het oog verloren: als mensen een kleine fout maakten, raakten ze de hele toeslag kwijt. Het leed dat hun is aangedaan, is nooit meer helemaal goed te maken. Daarom is een royale compensatieregeling volgens de staatssecretaris gepast.
Niet voor alle gedupeerden is de algemene compensatieregeling voldoende om hun schade te vergoeden. Lodders (VVD) en Van Weyenberg (D66) vinden dat de overheid met deze mensen in gesprek moet gaan en hen zo nodig moet helpen om hun recht te halen.
Rol staatssecretaris
De ellende begon niet met het aantreden van staatssecretaris Snel, zegt Van Otterloo (50PLUS). Maar hem valt wel te verwijten dat hij de Belastingdienst te veel heeft beschermd. De staatssecretaris erkent dat ook hij, net als de Belastingdienst, te lang in een “tunnel” heeft gezeten.
Is de Kamer wel altijd goed en volledig geïnformeerd? Volgens Stoffer (SGP) lijkt het erop dat stukken pas kwamen na herhaaldelijk vragen of na onthullingen in de media. Ook Omtzigt (CDA) is kritisch over het informeren van de Kamer.
Snel geef toe dat het geduld van de Kamer soms op de proef is gesteld. Maar dat gebeurde volgens hem dan om zaken goed in kaart te brengen en er zorgvuldig mee om te gaan. Achteraf gezien had dit anders gemoeten, erkent de staatssecretaris.
Azarkan (DENK) is overtuigd van de intenties van Snel: het is een “goeie peer”, maar hij is er de afgelopen jaren niet in geslaagd om de problemen van de getroffen ouders op te lossen. PVV’er Mulder wijst erop dat de staatssecretaris de “ambtelijke terreur” gewoon liet doorgaan. De staatssecretaris heeft lang gedraald met het herstellen van fouten uit het verleden, zegt Bruins (ChristenUnie).
De staatssecretaris is verantwoordelijk voor het beleid rond de kinderopvangtoeslagen, benadrukt Leijten (SP). Een motie van wantrouwen die zij samen met Azarkan (DENK) en onafhankelijk Kamerlid Van Kooten indient, wordt ook gesteund door PVV, PvdA, 50PLUS, PvdD en FvD.
Cultuur
Dat er dingen fout zijn gelopen met de kinderopvangtoeslag, ligt aan de wetgeving, maar volgens veel woordvoerders ook aan het functioneren van de Belastingdienst. Lodders (VVD) en Stoffer (SGP) dringen daarom aan op cultuurverandering.
Staatssecretaris Snel is het ermee eens dat de cultuur bij de Belastingdienst moet veranderen. Er is volgens hem al veel verbeterd in de informatievoorziening.
Overtreden van de wet
Ambtenaren hebben wetten overtreden, stellen verschillende woordvoerders vast. Nijboer (PvdA) spreekt van “machtsmisbruik”. Moet dit geen gevolgen hebben voor de betrokken ambtenaren, bijvoorbeeld door strafrechtelijke vervolging?
Zelfs als de wetten wel gevolgd waren, betoogt de staatssecretaris, hadden veel ouders hun recht op kinderopvangtoeslag verloren. Als er een vermoeden is van een ambtsmisdrijf, wordt dit volgens Snel gemeld bij het Openbaar Ministerie.
Heeft de Belastingdienst zich ook schuldig gemaakt aan etnisch profileren? De Autoriteit Persoonsgegevens kijkt hiernaar. Een aantal woordvoerders wil snel duidelijkheid. Maar de autoriteit heeft volgens de staatssecretaris tijd nodig voor zorgvuldig onderzoek.
Toeslagen
Het toeslagenstelsel is onuitvoerbaar, onmenselijk en onhoudbaar, vindt Snels (GroenLinks). De controle is lastig, en te vaak moeten bedragen worden teruggevorderd, benadrukken Omtzigt (CDA) en Van Weyenberg (D66), die ook een ander systeem willen.
Het toeslagenstelsel is failliet, concludeert Bruins (ChristenUnie). Hij pleit voor de invoering van een eenvoudig en rechtvaardig belastingstelsel, zonder een woud aan toeslagen en kortingen.
Voor de staatssecretaris staat het als een paal boven water dat het systeem moet veranderen. Maar dat zal niet eenvoudig zijn, want veel mensen zijn nu afhankelijk van toeslagen.
Parlementair onderzoek?
De Kamer heeft niet de informatie gekregen die zij nodig heeft, stelt Leijten (SP). Daarom pleit zij voor een parlementaire enquête. Snels (GroenLinks) wil met een parlementaire ondervraging onderzoeken hoe de “institutionele vooringenomenheid” kon ontstaan en wat de rol van de politiek hierin was.
De Kamer stemt aansluitend op het debat over de motie van wantrouwen en op 10 december over de andere tijdens het debat ingediende moties.